اول: تأکید بر مرگ گرایی؛
در مستند «شوک» علاوه بر تأکید بر مسائل جنسی، بر مرگ گرایی و ترویج مرگ توسط گروه های متال و راک نیز تأکید فراوانی شد. صدا و سیما حاضر به پخش بخشهایی از شوهای تلویزیونی مرلین منسون و گروه متالیکا و یک گروه دیگر (که نامش خاطرم نیست) شد و تنها بخشی حدوداً ۴-۵ ثانیه ای از تک آهنگهای این گروه ها را در مورد مرگ پخش کرد. در اینکه برخی از گروه های متال (و نه رپ!) از مرگ میخوانند (مانند گروه های Black Metal)، هیچ شکّی نیست، اما در این بین سؤالاتی پیش می آید:
۱- در کشور ما، با اینهمه فشار در طول زندگی، آیا یک شهروند واقعاً چیزی از «زندگی» میفهمد که از صحبت از «مرگ» انتقاد میکنیم؟ زندگی میکنیم یا زنده گی؟ اینهمه آمار خودکشی (بخصوص در بین جوانان) نشان از زندگی دارد؟ بهتر نیست شرایطی فراهم شود که جوانان طعم زندگی را بچشند؟ طوری که به مرگ فکر نکنند و جذب چنین موسیقی هایی نشوند؟ اگر یک جوان، از زندگی اش لذّت ببرد، چه دلیلی دارد که به مرگ فکر کند؟ اینهمه فشار که از طرف خانواده ها (تحت القائات مختلف نظیر تعصّب یا حتّی مذهبی خشک و پوسیده) به جوانان وارد میشود، خودش باعث سوق دادن جوانان به سمت ناامیدی و مرگ میشود!
۲- مگر نه این است که در موسیقی های مذهبی ما، دائم از مرگ و آخرت و پشت کردن به دنیا صحبت می شود؟ این مسئله را با عدم دلبستگی و وابستگی به دنیا توجیه نکنیم و واقع بینانه تر نگاه کنیم! اینکه به هر بهانه ای مراسم عزاداری برپا می شود و از مرگ و مرگ و مرگ سخن گفته می شود، اینکه برنامه های صدا و سیما دائم غصه و غم و مرگ روایت میکنند و چندین مثال اینچنینی، نشاندهنده ی این نیست که تعمیق و ترویج تفکر مرگ گرایی در بین بخشهای زیادی از مسئولین جایگاه ویژه ای دارد؟ وقتی خودمان همه را به سمت مرگ سوق می دهیم و مرگ را ترویج میکنیم، نباید انتظاری داشته باشیم جز چیزی که دارد اتفاق می افتد! البته معمولاً در این مواقع، گروهی آنطور که می خواهند عمل میکنند و در ظاهر نشان می دهند که با آن چیزی که تبلیغ میکنند مخالف هستند! اما …
دوم: انتقاد از وضعیت جامعه توسط گروه های رپ؛
اینکه در کشور ما هر گروهی که ساز مخالف بزند با انواع و اقسام برچسب ها روبرو می شود، یک امر بسیار طبیعی است. اصولاً موسیقی رپ هم یک نوع موسیقی انتقادی است. در بین گروه های مختلف داخلی که سبک موسیقی شان رپ است، گروه های زیادی هستند که موسیقی شان واقعاً ارزش لحظه ای شنیدن هم ندارد، امّا هستند گروه هایی که به نظرم از قدرت بالایی در فهم و ارائه موسیقی برخوردارند و موسیقی رپ را خیلی خوب فهمیده اند و روز به روز دارند بهتر هم می شوند.
سالها قبل گروه «سندی» را به عنوان تنها گروه موسیقی رپ ایرانی (خارج از کشور) می شناختم. انتقادات این گروه از وضعیت وخیم جامعه فوق العاده جذاب بود و با شنیدن آهنگهایشان، جامعه ی ایرانی کاملاً جلوی چشمانم تصویر میشد. انتقاد از وضعیت سربازی، وضعیت قبولی در دانشگاه ها، چند همسری، بیکاری و … این گروه را خیلی معروف کرده بود. هنوز هم از شنیدن آهنگهای این گروه لذّت می برم و پیشنهاد میکنم چند آهنگ معروف این گروه را پیدا کنید و حتماً گوش کنید! (در اولین فرصت اگر آهنگهای معروفشان را در آرشیو آهنگهایم پیدا کردم، برای دانلود در وبلاگ میگذارم!).
در ابتدای اوج گرفتن موسیقی رپ در داخل ایران، گروه های ارائه کننده ی این سبک موسیقی، نمایش قابل قبولی نداشتند و موسیقی شان معمولاً مبتذل و ترکیبی از فحاشی و حرفهای سخیف بود! شخصاً هم هیچ علاقه ای به شنیدن این موسیقی ها نداشتم! اما با گذشت زمان و افزایش گروه های رپ، موسیقی شان پخته تر شد و گروه ها و خوانندگانی وارد این عرصه شدند که رپ واقعی را ارائه کردند. خوانندگانی مانند یاسر (با نام مستعار «یاس») و سروش لشکری (با نام مستعار «هیچکس») موسیقی رپ اجتماعی-انتقادی را به شکل جدّی ارائه کردند و روز به روز بر طرفداران این نوع موسیقی افزوده شد. یاس با خواندن آهنگهایی در مورد وضعیت معیشت مردم و جوانان، مسائل پیش آمده پیرامون «زهرا امیر ابراهیمی» بازیگر سینما، دفاع از وطن و میهن پرستی و …، نشان داده که با تمام فشارها و محدودیتهایی که وجود دارد، هنوز هم می شود به موسیقی هایی از این دست امیدوار بود! من به عنوان کسی که به هیچ وجه علاقه ای به رپ داخلی نداشتم، اکثر آهنگهای جدید این دو را میپسندم و از شنیدنشان لذّت می برم. پیشنهاد میکنم آهنگهای جدید این دو خواننده را هم حتماً دانلود کنید و گوش کنید!
حرف آخر اینکه: ترس از تشکیل و پا گرفتن گروه هایی که می توانند در انتقاد از وضعیت نابهنجار جامعه پیشرو باشند و حرفشان را بدون لکنت و ترس بزنند، باعث می شود که چنین گروه هایی توسط برخی مسئولان پس زده شوند و برای جلوگیری از شکل گیری بیشتر چنین گروه هایی، حاضرند دست به هر کاری بزنند و مستندی سراسر دروغ و تظاهر برای تخریب چنین گروه هایی بسازند!
فضای باز، قطعاً به رشد و تعالی این نوع از موسیقی کمک زیادی خواهد کرد و به پاستوریزه شدن فضای حاکم بر سبک رپ کمک شایانی خواهد کرد.
———————————————————————–
پانوشت ۱: قطعاً خیلی پراکنده نوشتم. امّا میخواستم آنچه از این مستند در ذهنم باقی مانده بود را در این مطلب تمام کنم و بیشتر از این مطلب به درازا نکشد!
پانوشت ۲: برخی از دوستانی که مطالب قبلی را خوانده بودند، حضوری اعلام کردند که با نظراتم (خصوصاً در مورد مسائل جنسی و توهم توطئه) مخالفند و قرار شد در این مورد، یک بحث حضوری داشته باشیم! اما خواهش میکنم علاوه بر بحث حضوری، نظراتشان را اینجا هم بنویسند تا دیگرانی هم که سعادت زیارتشان را ندارم، وارد بحث بشوند و نظرشان را بدانم!
زنده گی
برای من که خوندن مطالبت جالب بود ، نظر مخالف یا موافق ندارم فقط جند تا نکته رو میخوام بگم :
– باید قبول کنیم که ما جهان سومی هستیم و جهان سومی بودن یعنی اینکه ما وارد کننده و اون وری ها صادر کننده هستند!ما پذیرای بدون چون و چرای هر چه که اون وری ها صادر میکنند هستیم در حالی که شاید یه جوون غربی هم سن و سال ما اون قدر درگیر علاقه های شخصی خودش تو زندگی باشه که اصلا سراغ خیلی چیزایی که جوونای ما میرن نره! یه جوون غربی برای ادامه زندگی قدرت انتخاب زیادی داره…زندگی براش بازی حل مسئله است ولی ما چی ؟همه مجبوریم در یه قالب خاص زندگی کنیم…قدرت انتخاب زیادی نداریم این قالبی زندگی کردن، فقر و بیکاری خودش باعث انحراف فکری هستش
– اگه قرار باشه که به آزادی جنسی برسیم باید همون پروسه ای که غربی ها طی کردند تا به این نتیجه رسیدند طی کنیم .
– متاسفانه هر روز به تعداد کسانی که دیگه اصلا سراغ رادیو و تلویزیون خودی نمیرند اضافه میشه …نمیدونم تا کی قراره خودمون رو گول بزنیم ولی به نظرم زمان دوای تمام این مشکلات و کوتاه فکری هاست