مدتها بود می خواستم در مورد جنبش عدم تعهد اطلاعاتی کسب کنم. در همین راستا، داشتم نگاهی به کتاب جنبش عدم تعهد از آغاز تا سال ۱۹۸۵ نوشته علی اکبر عبدالرشیدی از انتشارات سروش چاپ ۱۳۶۵ می انداختم، همینطور پیش میرفتم تا ببینم کی به سال ۱۹۷۹ میرسم که سال انقلاب ایران بوده و قطعاً از اون به بعد، ایران هم عضو این جنبش شده. میخواستم ببینم چیزی از سخنرانی اولین نماینده ی ایران دراین جنبش، دکتر ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه دولت موقت، توش پیدا می کنم یا نه! خوشبختانه پیدا کردم و البته چند نکته ی جالب هم در بررسی اجمالی این کتاب دیدم که بیانش خالی از لطف نیست.

اول از همه بگم که افرادی مثل مارشال یوسیپ بروز تیتو رئیس جمهور یوگسلاوی سابق، جواهر لعل نهرو نخست وزیر اسبق هند، دکتر احمد سوکارنو رئیس جمهور سابق اندونزی و جمال عبدالناصر رئیس جمهور اسبق مصر و هایله سلاسی اول امپراتور اسبق اتیوپی، از بنیانگذاران این جنبش بودند.

از نکات جالب این جنبش از نظر من، حضور کشورهایی مثل موزامبیک، زامبیا، اوگاندا، آنگولا، موریتانی، مالاگاشی، اتیوپی، مالی، چاد، گابن و انواع و اقسام کشورهای عجیب و غریب آفریقایی و کشورهایی که اسمشون هم به گوشتون ممکنه نخورده باشه، مثل سائوتومه و پرنسیب یا دماغه ی سبز یا داهومی، در این جنبش هست که میتونه بخوبی نشون دهنده ی قدرت اثرگذاری این جنبش در صحنه ی جهانی باشه!

از طرف دیگه، کشورهایی که عضو جنبش عدم تعهد هستند، همونطور که از نامش پیداست، می بایست هیچ وابستگی به کشورهای مثلاً ابرقدرت و امپریالیست نداشته باشند. این وسط، حضور کشور جامائیکا، به عنوان کشوری که مانند کانادا و استرالیا هنوز هم تحت الحمایه ی انگلیس هست و فرماندار کل این کشور از طرف ملکه ی بریتانیا تعیین میشه، در بین کشورهای عضو خیلی برام جالب بود.

کشورهای دیگه ای مثل بحرین و اردن و عراق و امارات عربی متحده و … هم بودند که بدون شرحند!

نکته ی دیگه، حضور همیشگی حزب سوسیالیست پورتوریکو به عنوان یکی از میهمانان کنفرانسهای این جنبش هست.

حضور معمر قذافی رهبر کنونی لیبی با عناوین مختلفی مثل رئیس جمهور لیبی، رئیس شورای فرماندهی انقلاب لیبی و رئیس جماهیری عربی سوسیالیستی مردمی لیبی در جلسات مختلف سران جنبش عدم تعهد هم به نظرم جالب بود.

حضور دکتر عدنان پاچه چی، رئیس سابق جمعیت دمکرات های مستقل عراق و عضو شورای سابق حکمرانی عراق بعد از سقوط صدام، به عنوان وزیر امور خارجه ی کشور امارات عربی متحده در کنفرانس این جنبش در سال ۱۹۷۲ واقعاً شوکه ام کرد! قطعاً نمیتونه اینقدر تشابه اسمی وجود داشته باشه! میشه؟

نکته جالب دیگه ای که نظرم رو جلب کرد، این بود که در یک دوره رئیس جمهور یک کشور شرکت کرده و دقیقاً یک سال بعد، شخص دیگری با عنوان رئیس دولت حکومت نظامی اون کشور در کنفرانس شرکت داشته! این وسط من نفهمیدم، قرار بوده کشورهایی که علیه ظلم و ستم امپریالیسم انقلاب یا کودتا میکردند عضو این جنبش باشند یا کسانی که علیه حکومت قبلی کشورشون که اونهم عضو این جنبش بوده! بالاخره اینها اگه هم ضدامپریالیسم بوده اند [در واقع بتدریج اکثراً سوسیالیست تر و سوسیالیست تر شدند]، بالاخره حکومت اول ضد امپریالیست بوده یا حکومت دوم؟ اصلاً چه مشکلی با هم داشته اند؟

نکته ی دیگه هم به نظرم حضور تقریباً تمام سران تراز اول کشورهای مختلف، مثل صباح السالم الصباح امیر اسبق کویت، ملک فیصل پادشاه سابق عربستان، شیخ خلیفه بن حمد آل ثانی امیر قطر، اسقف ماکاریوس رئیس جمهور اسبق قبرس [خیلی تعجب نداره! مثل حجت الاسلام سید محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران]، قذافی رئیس جمهور لیبی، فیدل کاسترو نخست وزیر کوبا در کنفرانس سپتامبر ۱۹۷۳ در الجزیره پایتخت الجزایر بود.

موضوع دیگه ای که در این کتاب نظر من رو به خودش جلب کرد، این مسئله بود که بعد از اینکه فیدل کاسترو قدرت رو در کوبا به دست گرفت و از سران همیشگی و پرقدرت جنبش عدم تعهد شد، با حرکت های انقلابی و ضربتی او و سایر دوستان ظاهراً سوسیالیست و ضد امپریالیستش، توانایی ها و کارکردهای اساسی این جنبش رو به افول رفت. به نظر شما کاسترو جنبش رو به سمت خواسته های مخالفین این جنبش پیش نبرد؟!

در مطلب بعدی، قسمتهای جالب سخنرانی دکتر یزدی رو می نویسم که بخونید و ببینید که چه می خواستند و چه شد!

————————————————————————————————–

بعداً نوشت: نوشته بودم سال انقلاب ایران ۱۹۷۸ که با یادآوری اسپایدرمرد تصحیحش کردم! سال انقلاب ایران ۱۹۷۹ بوده.